Dit is de eerste blog van een twaalfdelige serie door orthopedisch chirurg Nanne Kort (geboren en getogen in Curaçao) over artrosepreventie en -behandeling. De blogreeks is een empowerment-reis in de strijd tegen artrose en verschijnt vanaf juni 2024 een jaar lang in meerdere Curaçaose kranten. Artrose is een groeiend probleem dat in 2050 mogelijk meer dan een miljard mensen treft, vooral in vergrijsde regio’s waar veel overgewicht voorkomt, zoals de Antillen.
“De laatste keer dat ik op ‘mijn’ Curaçao was ontstond het idee voor deze blogserie. Na overleg met lokale bestuurders ontstond het plan om gezamenlijk actie te ondernemen en te kijken hoe we de voorlichting over artrose kunnen verbeteren. De hoge prevalentie van overgewicht en obesitas, belangrijke veroorzakers van artrose, komt veel voor in regio’s als Curaçao, waar ook de bevolking vergrijst en obesitas toeneemt. Uitgangspunt is dat we Curaçaoënaren met heup- of knieartrose hun actieve leven willen teruggeven, waarbij ze zelf de regie in handen houden en niet afhankelijk worden van anderen.”
Artrose – wat is het precies?
Artrose is een ander woord voor kraakbeenslijtage van het gewricht, in de volksmond simpelweg ‘slijtage’ genoemd. Een gewricht verbindt twee botten met elkaar. Op de uiteinden van die botten zit een laagje kraakbeen. Dat kraakbeen is heel glad, zodat de gewrichten soepel kunnen bewegen. Bij artrose wordt het kraakbeen dunner, onregelmatiger of het verdwijnt zelfs helemaal. Hierdoor kunnen de gewrichten minder makkelijk bewegen en kunnen pijn, zwelling en bewegingsbeperking ontstaan. Artrose manifesteert zich vaak als sluipmoordenaar: het ontstaat geleidelijk en kan een behoorlijk negatieve impact hebben op je leven.
Afnemend kraakbeen
Hoewel het slijtage wordt genoemd is het in feite een leeftijdsgebonden, traumatische of reumatische aandoening die een stuk complexer is. In het Engels wordt het osteoarthritis, oftewel ontsteking van het bot, genoemd. Ook deze naam klopt niet helemaal, maar geeft wel goed aan waarom artrose onder de reumatische ziektes wordt geschaard. Wat bij artrose gebeurt, is dat de kwaliteit van het kraakbeen afneemt en niet meer mooi glad is waardoor pijnklachten en stijfheid ontstaan. De stijfheid treedt op doordat het lichaam probeert een aanpassing te maken aan de klachten.
Kraakbeen bevat geen zenuwen en kan daardoor geen pijn doen. De pijn bij artrose ontstaat door de veranderingen in en rond je gewricht en mogelijk door een ontsteking. Daarnaast hebben mensen met artrose vaak last van een verzwakking van de spieren rondom het gewricht. De pezen om het gewricht raken hierdoor geïrriteerd. Benige knobbels aan de rand van het gewricht (‘osteofyten’) kunnen druk geven op de omgevende weefsels. Ook dit kan pijn veroorzaken.
Steeds meer artrose
Artrose is een chronische ziekte die veel voorkomt. Naar verwachting zal het aantal mensen dat hier last van heeft alleen maar toenemen. Dit komt onder meer doordat we steeds ouder worden en artrose veelal op latere leeftijd voorkomt. Neemt niet weg dat ook relatief jonge mensen last kunnen hebben van artrose.
Heupen, knieën, vingers, wervelkolom: artrose kan op verschillende plaatsen in het lichaam voorkomen. Het is een progressieve aandoening, wat betekent dat de kraakbeenslijtage en de symptomen in de loop van de tijd erger worden. Hoe het ontstaat is niet precies bekend. Wel weten we dat artrose vaker voorkomt bij mensen ouder dan 45 jaar, bij vrouwen, bij overgewicht, na jaren van activiteiten die zwaar zijn voor de gewrichten en bij erfelijke aanleg. Ook aangeboren afwijkingen aan de gewrichten, eerdere botbreuken of botbeschadigingen en ziekten als reumatoïde artritis verhogen de kans op artrose.
Grillig verloop
De klachten bij artrose kunnen erg wisselend zijn. Pijnlijke periodes worden afgewisseld met periodes waarin er weinig of geen klachten zijn. Vaak heeft de hoeveelheid belasting van het gewricht invloed op de mate van de klachten. Als er een duidelijk aanwijsbare oorzaak van de artrose in een bepaald gewricht is, is de kans groot dat het bij één gewricht blijft. Heb je bijvoorbeeld artrose doordat je in het verleden een beschadiging aan de meniscus in je knie hebt gehad, dan zorgt dat niet automatisch voor artrose in de andere knie. Als de artrose in een gewricht veroorzaakt wordt door bijvoorbeeld een reumatische aandoening of door ernstig overgewicht, dan is de kans groter dat je ook in andere gewrichten artrose krijgt.
Zelf klachten verminderen
De klachten kunnen variëren in elk stadium van de ziekte. Belangrijk is dat we zelf in elk van die stadia veel kunnen doen om de klachten te verminderen. Hoewel er nog geen medicijnen of therapieën zijn die artrose kunnen genezen, kunnen we wél goed de symptomen bestrijden en verdere achteruitgang tegengaan. Daarover meer in mijn volgende blog.
Bekijk het artikel in het Antilliaans Dagblad
