Orthopedisch chirurg Nanne Kort (geboren op Curaçao) schreef een twaalfdelige blogreeks over artrosepreventie en -behandeling. De serie, die van juni 2024 tot 2025 in meerdere Curaçaose kranten verscheen, biedt handvatten in de strijd tegen artrose — een wereldwijd groeiend probleem dat tegen 2050 meer dan een miljard mensen kan treffen, vooral in vergrijsde regio’s met veel overgewicht, zoals de Antillen.
“Net geland op mijn eiland. Altijd weer heerlijk om terug te zijn op het eiland waar ik geboren en getogen ben. Mijn vrouw zegt elke keer weer dat ik direct verander als ik hier voet aan de grond zet. De warmte doet dan goed bij de stijfheid die je na zo’n lange vlucht toch hebt. Komt dit doordat ik de vijftig inmiddels ben gepasseerd, hoort dit erbij of heb ik beginnende klachten van slijtage? Is dit nu wat veel cliënten in mijn spreekkamer constant en vaak in veel ergere mate ervaren? Wat zijn eigenlijk klachten en symptomen van artrose?”
In mijn vorige blog zagen we al dat artrose – hoewel ‘slijtage’ genoemd – in feite een reumatische aandoening is, waarbij de kwaliteit van het kraakbeen afneemt. Artrose kan elk gewricht in het lichaam aantasten, maar komt het meest voor in de knieën, heupen, handen en wervelkolom. Hierdoor kunnen allerlei klachten en symptomen ontstaan, die van persoon tot persoon en ook in ernst kunnen verschillen.
Eén van de meest voorkomende symptomen van artrose is pijn. Die kan variëren van mild tot ernstig en kan constant zijn of optreden tijdens beweging. Artrose wordt gekenmerkt door het geleidelijke verlies van kraakbeen in de gewrichten. Kraakbeen zelf bevat geen zenuwen en kan dus geen pijn doen, maar het fungeert als een schokdemper en zorgt voor een soepele beweging van de gewrichten. Wanneer het kraakbeen slijt of beschadigd raakt, kan het bot direct op elkaar gaan schuren en wrijven, wat leidt tot pijn en irritatie. Kleine scheurtjes en beschadigingen die in het kraakbeen ontstaan, kunnen verder bijdragen aan pijn en ontsteking.
Daarnaast reageert het lichaam op het kraakbeenverlies door de vorming van nieuwe botuitsteeksels, genaamd osteofyten of botsporen. Deze osteofyten kunnen het omringende weefsel irriteren en zenuwen in het gewricht samendrukken, wat leidt tot pijn. Deze knobbels of uitstulpingen zijn soms zichtbaar of voelbaar.
Ontsteking speelt ook een rol bij artrosepijn. Hoewel artrose traditioneel wordt beschouwd als een niet-inflammatoire aandoening, hebben recente onderzoeken aangetoond dat er wel degelijk een ontstekingscomponent is, zij het minder uitgesproken dan bij andere vormen van artritis zoals reumatoïde artritis. Bij artrose reageert het lichaam op de schade in het gewricht door ontstekingsstoffen vrij te geven, die de pijnervaring versterken en bijdragen aan zwelling en stijfheid.
Ten slotte kan verminderde ondersteuning van het aangetaste gewricht ook bijdragen aan pijn, omdat de omliggende spieren en ligamenten harder moeten werken om het gewricht te stabiliseren tijdens beweging. Doordat het normale evenwicht van spieren, pezen en ligamenten rond het gewricht verstoord raakt, kan artrose tot gewrichtsinstabiliteit. Deze instabiliteit veroorzaakt extra wrijving en stress in het gewricht, wat pijn veroorzaakt.
Het is goed om te weten dat pijn bij artrose vaak varieert in intensiteit en kan worden beïnvloed door verschillende factoren, waaronder activiteitenniveau, weersveranderingen, stress en algemene gezondheidstoestand. Activiteiten zoals langdurig staan, lopen, tillen of herhaalde bewegingen, kunnen het aangetaste gewricht belasten en de pijn verergeren. Overbelasting kan het beschadigde kraakbeen verder irriteren en ontsteking veroorzaken.
Een andere klacht die we vaak zien bij artrose is stijfheid in de gewrichten, vooral ’s ochtends of na periodes van inactiviteit. Deze stijfheid houdt verband met de degeneratie van het kraakbeen: normaal gesproken zorgt het kraakbeen voor een soepele beweging door het gewricht te smeren en schokken op te vangen. De verminderde smering door de artrose leidt tot wrijving en stijfheid waardoor het lastiger wordt om bewegingen uit te voeren.
Pijn en stijfheid bij artrose zijn nauw met elkaar verbonden en kunnen elkaar verergeren. Stijfheid kan leiden tot pijn bij het bewegen van het gewricht. Activiteiten die druk uitoefenen op de gewrichten, zoals langdurig staan, tillen of herhaalde bewegingen, kunnen de stijfheid verergeren. Pijn op zijn beurt kan leiden tot verminderde activiteit en spierzwakte, waardoor de stijfheid verder toeneemt. Dit kan resulteren in moeite met buigen, strekken of het uitvoeren van dagelijkse activiteiten zoals lopen, traplopen of het vastgrijpen van voorwerpen.
Als reactie op ontsteking en irritatie kan zwelling optreden die het gewricht gevoeliger maakt en kan leiden tot extra pijn en ongemak. Ook het kraken en knarsen van het aangetaste gewricht komt veel voor: dit wordt veroorzaakt door het schuren van bot tegen bot als gevolg van het verlies van kraakbeen.
Last but not least: de symptomen van artrose kunnen je dagelijkse activiteiten beperken en van invloed zijn op je kwaliteit van leven. Dit kan leiden tot verminderde mobiliteit, verminderde deelname aan sociale activiteiten en een gevoel van verlies van onafhankelijkheid. Symptomen kunnen in de loop van de tijd ook veranderen: ze worden beïnvloed door verschillende factoren waaronder leeftijd, geslacht, genetica, levensstijl en de mate van kraakbeenverlies in het gewricht.
De klachten kunnen variëren in elk stadium van de ziekte. Belangrijk is dat we zelf in elk van die stadia veel kunnen doen om de klachten te verminderen. Hoewel er nog geen medicijnen of therapieën zijn die artrose kunnen genezen, kunnen we wél goed de symptomen bestrijden en verdere achteruitgang tegengaan. Het is belangrijk om een gezonde levensstijl te behouden, regelmatig te bewegen en eventuele behandelingen of therapieën te volgen die je zelf kan opstarten of zijn voorgeschreven door een arts om de symptomen van artrose te helpen beheren.
